Omdat kinderen zich in verschillende fasen van hun cognitieve en lichamelijke ontwikkeling bevinden, kunnen de klachten per kind sterk verschillen. De manier waarop de ziekte zich uit, hangt vaak samen met het ontwikkelingsniveau van het kind. Zo kan eenzelfde klacht, zoals vermoeidheid of concentratieproblemen, heel anders tot uiting komen bij een kleuter dan bij een puber. Het ziektebeeld ontstaat dus in wisselwerking met de leeftijd en het ontwikkelingsstadium van het kind.
Post-covid kent meer dan 200 verschillende symptomen. Bij kinderen zien we een aantal klachten die veel voorkomen en herkenbaar zijn. Deze symptomen zijn gebaseerd op drie publicaties van wetenschappelijke artikelen die elkaar veel overlappen en/of aanvullen. Namelijk:
- Postacute Sequelae of SARS-CoV-2 in Children (7 februari 2024 in Pediatrics)
- Long-COVID in children and adolescents: a systematic review and meta-analyses (23 juni 2022 PubMed)
- Post-COVID-19 condition in children: epidemiological evidence stratified by acute disease severity (27 September 2024 in Pediatric Research)
De belangrijkste zijn:
PEM (Post-exertionele malaise)
PEM staat voor een verergering van klachten ook na geringe inspanning. Dat kan lichamelijke, maar ook cognitieve of emotionele inspanning zijn. Bij PEM neemt de vermoeidheid toe en kunnen eerder aanwezige klachten verergeren. Soms komen er zelfs nieuwe klachten bij, die eerder niet aanwezig waren.
Wat PEM zo ingrijpend maakt, is dat de reactie op inspanning vaak buiten proportie is: ook lichte inspanning – zoals een korte wandeling, een schoolopdracht of een sociaal contact – kan leiden tot forse terugval. Deze verslechtering kan dagen, weken of zelfs maanden aanhouden.
POTS
POTS staat voor Posturaal Orthostatisch Tachycardie Syndroom. Dat betekent dat de hartslag abnormaal snel omhooggaat als iemand opstaat uit een liggende of zittende houding. Dit komt doordat er tijdelijk minder bloed (en dus minder zuurstof) naar het hoofd stroomt. Het hart probeert dat te compenseren door sneller te gaan kloppen.
Kinderen/jongeren met POTS kunnen last krijgen van:
-
duizeligheid of licht in het hoofd
-
wazig zien
-
een slap of zwak gevoel
-
zware benen
-
paarse tenen, voeten, handen
-
moeite met concentreren of helder denken
-
hartkloppingen of een gejaagd gevoel
-
rechtop staan of lang staan kan daardoor lastig zijn.
Niet alle kinderen/jongeren (of ouders) herkennen meteen dat de klachten samenhangen met de lichaamshouding. Vaak merken ze vooral dat het kind minder mobiel is, snel uitgeput raakt of zich "niet goed voelt" bij bewegen of opstaan.
MCAS
MCAS staat voor Mestcel Activatie Syndroom. Bij deze aandoening reageren de mestcellen in het lichaam overactief. Mestcellen maken deel uit van het afweersysteem en horen alleen in actie te komen bij bijvoorbeeld infecties of allergieën. Bij MCAS geven ze te snel en te veel stofjes af, zoals histamine.
Dit kan bij kinderen en jongeren zorgen voor uiteenlopende klachten, zoals:
-
jeuk of huiduitslag
-
buikpijn of diarree
-
duizeligheid
-
vermoeidheid
-
benauwdheid of ademhalingsklachten
-
Inslaap en/of doorslaapproblemen
MCAS komt regelmatig voor bij kinderen en jongeren met post-covid en kan lijken op of samengaan met histamine-intolerantie, maar dat is niet altijd zo.
Overige meest voorkomende klachten
-
Cognitieve klachten
Moeite met concentreren, geheugenproblemen, trager denken of het gevoel van 'hersenmist’’. -
Ernstige vermoeidheid en pijnklachten
Vaak zonder duidelijke aanleiding, en niet oplosbaar met rust alleen. -
Maag- en darmproblemen
Zoals buikpijn, misselijkheid, diarree of een opgeblazen gevoel. -
Overgevoeligheid voor prikkels
Geluid, licht, drukte of zelfs geuren kunnen snel te veel zijn. -
Kortademigheid
Ook bij lichte inspanning of in rust. -
Slaapproblemen
-
Hoofdpijn
-
Verstopte neus
-
Veranderde geur
-
Duizeligheid en hartkloppingen
-
Allergie-achtige reacties of overgevoeligheden
-
Angst- en stemmingsklachten
Deze ontstaan vaak als gevolg van de ziekte en de beperkingen die worden ervaren, niet als oorzaak van de klachten. -
Huidproblemen
Met name huiduitslag en covid-tenen (lijkt op wintertenen). -
Spierklachten
Zoals spierpijn, spierzwakte en ontstekingen in de spieren.
