Vanuit verschillende beroepsgroepen zijn er aanbevelingen opgesteld voor hulpverleners voor de zorg van mensen met long covid ofwel post-covid. De verschillende richtlijnen en handreikingen vind je hieronder.
Handreiking Zorgpad Post-Covid-syndroom
Binnen het project ACTION is een handreiking voor een zorgpad voor mensen met Post-Covid gemaakt. Het zorgpad en de bijbehorende omschrijving vind je hier. Dit zorgpad is ontworpen op basis van bestaande zorgpaden in binnen- en buitenland en vervolgens binnen een groep van 100 mensen (patiënten, specialisten, huisartsen, paramedici, psychologen, revalidatieartsen, sportartsen, bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, arbeidsdeskundigen en belangenbehartigers van die groepen) verder uitgewerkt.
Richtlijn bedrijfsartsen 'Herstel en re-integratie voor werkenden met het Post-COVID Syndroom'
De doelstelling van deze leidraad uit juni 2022 is het ondersteunen van de bedrijfsarts bij de probleemoriëntatie en diagnostiek van werkenden met post-covid en interventies ten aanzien van begeleiding naar werkhervatting of bij werkbehoud.
De aanbevelingen in deze leidraad zijn bedoeld voor bedrijfsartsen. De aanbevelingen kunnen ook van belang zijn voor andere adviseurs op het gebied van arbeid en gezondheid, zoals artsen en verpleegkundigen. Het is ook erg interessant voor werkenden met long-covid.
Lees hier de richtlijn.
Richtlijn huisartsen en medisch specialisten ‘Langdurige klachten na COVID-19’
De multidisciplinaire richtlijn ‘Langdurige klachten na COVID-19’ uit maart 2022 geeft antwoord op vragen over diagnostiek, begeleiding en behandeling van patiënten met langdurige coronaklachten en patiëntenvoorlichting. Deze beschrijft de zorg aan patiënten die na een coronabesmetting langer dan vier weken klachten houden zoals vermoeidheid, benauwdheid, minder goed ruiken of proeven, problemen met bewegen en concentratieproblemen. Zo komt aan bod welke aanvullende diagnostiek zinvol is, en wanneer een patiënt in aanmerking komt voor paramedische herstelzorg of psychologische zorg. Huisartsen en medisch specialisten hebben samen gekeken wanneer patiënten beter naar de huisarts of naar het ziekenhuis kunnen gaan. Voor de tweedelijns zorg wordt ook beschreven hoe de gezondheidsstatus van de patiënt in kaart kan worden gebracht. Daarnaast komt aan bod welke specialismen bij voorkeur betrokken zijn bij het multidisciplinaire overleg. In deze richtlijn komen klachten zoals PEM en POTS nog niet voor.
Bovenstaande richtlijn is verouderd. In 2025 is subsidie ontvangen voor een periode van vijf jaar om tien modules gefaseerd te herzien. De te verwachten onderwerpen hiervoor zijn: herkenning en diagnostiek van klachten, herkenning/behandeling van post-exertionele malaise (PEM), herkenning/behandeling van POTS, behandeling met low dose Naltrexon, behandeling van vermoeidheid en brainfog met SSRI, behandeling van kinderen
De richtlijn is te vinden op de NHG-richtlijnenwebsite en als onderdeel van de richtlijn COVID-19 op de Richtlijnendatabase van de Federatie Medisch Specialisten.
NHG-standaard huisartsen COVID-19
Huisartsen hebben ook een eigen richtlijn ontwikkeld die december 2023 is herzien.
Richtlijn ergotherapeuten
Vind op deze verzamelpagina handreikingen, richtlijnen, zelfhulptips van en voor ergotherapeuten. Kijk even goed naar de verschillende data; er staan actuele en minder actuele bijdragen op.
Richtlijn fysiotherapeuten
Richtlijn uit maart 2022. Let op: deze is al van enige jaren geleden en wellicht verouderd. We laten deze link nog wel staan omdat sommige fysiotherapeuten hier nog hun informatie vandaan halen.
Richtlijn diëtisten
Richtlijnen van diëtisten over Covid zijn vooral uit de jaren 2020-2022 en gericht op de acute fase van Covid-19. Ook hiervoor geldt: deze is al van enige jaren geleden en wellicht verouderd. We laten deze link nog wel staan omdat sommige diëtisten hier nog hun informatie vandaan halen.
Advies sportartsen
De vereniging van sportartsen heeft goede initiatieven ondernomen om hun leden te informeren over post-covid. Kijk bijvoorbeeld hier voor deel 1 en deel 2 van hun podcasts over de energiecrisis in ons lichaam.
In deel 1 gaan ze in op wat er op celniveau gebeurt bij langdurige vermoeidheid, zoals bij post-covid. En wordt deze kennis vertaalt naar de spreekkamer. In deel 2 hoor je meer over de behandeling: hoe ondersteun je mensen met langdurige vermoeidheid op een verantwoorde manier richting herstel? Wat kunnen we leren van ME/CVS? En welke rol speelt beweegzorg, juist bij mensen die al uitgeput zijn?
Handreiking behandeling kinderen
De Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde (NVK) heeft een werkgroep post-COVID syndroom samengesteld met vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde (NVK), Nederlandse Vereniging van kinderfysiotherapie (NVFK) en de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA), sectie kinderrevalidatiegeneeskunde. Klik hier voor hun informatie over post-covid bij kinderen.
Richtlijn WHO
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft in januari 2023 een nieuwe versie van hun richtlijn over de behandeling van Covid-19 uitgebracht. In hoofdstuk 24 lees je over de behandeling van langdurige klachten. Je lees deze aangepaste richtlijn hier.
