PEM
PEM (post-exertionele malaise) staat voor een verergering van klachten ook na geringe inspanning. Dat kan lichamelijke, maar ook cognitieve of emotionele inspanning zijn. Deze verslechtering kan dagen, weken of zelfs maanden aanhouden. PEM zagen we al bij andere postinfectieuze ziektes zoals Q-koorts of Lyme, maar krijgt steeds meer bekendheid en er wordt nu meer onderzoek naar gedaan.
Een behandeling voor PEM is er helaas nog niet. Wel kan je met ‘pacing’ proberen PEM te voorkomen. Bewegen is over het algemeen goed voor de gezondheid. Maar inmiddels is duidelijk dat dat vaak niet voor mensen met post-covid geldt. Hierover hebben Nederlandse onderzoekers en zorgverleners een interessant artikel geschreven in het Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde. Hun belangrijkste conclusie is dat lichaamsbeweging patiënten met post-covid juist zieker kan maken. Het is daarom van groot belang om in kaart te brengen of een patiënt PEM ervaart. Hiervoor kunnen deze en deze vragenlijsten worden gebruikt. Bij patiënten met PEM wordt een persoonlijk afgestemd traject aangeraden dat gericht is op het voorkomen van PEM.
Pacing
Als je last hebt van PEM, dan moet je weten waar voor jou de grens ligt en daar niet overheen gaan. Een belangrijke techniek die je hiervoor kan gebruiken is pacing. Dit is een manier om energie te besparen, door activiteiten kort te houden en vaak tussendoor te rusten. Het doel is om de klachten te stabiliseren en te verminderen en vooral om PEM te voorkomen. De ergotherapeut kan je hierbij goed ondersteunen.
Lees hier meer over PEM en hoe je pacing kan inzetten.
Fysiotherapeut
Elza, fysiotherapeut, zegt over PEM: “Ik ken heel veel cliënten waarbij er in eerste instantie geen rekening mee is gehouden en die zijn erg achteruit gegaan. Hierbij is er ook wantrouwen naar de therapeuten ontstaan en tevens weinig vertrouwen in hun eigen lichaam en herstel of angst. Pacing is hierbij dan een mooie manier, echter moeten cliënten dan wel leren om het goed aan te voelen.”[MW6] [MW7]
POTS
POTS (Posturaal orthostatisch tachycardiesyndroom) is een aandoening waarbij een houdingsverandering (zoals de overgang van liggen naar staan) een abnormale hoge hartslag veroorzaakt. Dit gebeurt omdat er op dat moment minder bloed (en dus minder zuurstof) naar het hoofd stroomt. Het hart probeert dat te compenseren door sneller te gaan kloppen. Hierbij treden symptomen op zoals duizeligheid, licht in het hoofd zijn, moeite met nadenken, wazig zien, flauwvallen, misselijkheid, prikkelbare darm syndroom-klachten, slapeloosheid en chronische hoofdpijn.
Behandelingen richten zich op symptoombestrijding en is per patiënt uniek en kan bestaan uit het vermijden van staan, overeind zitten en andere factoren die POTS uitlokken, een hoge inname van zout en vocht, steunkousen, bewegingstherapie, revalidatietherapie en medicijnen. Medicatie kan onder andere bestaan uit bètablokkers.
Er zijn mensen die na een covid infectie, POTS klachten ervaren. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar POTS klachten na een Covid infectie. Meer onderzoek is nodig om goed te snappen welke oorzaak deze klachten hebben, waarom en bij wie het zich voordoet na een covid infectie en wat we ertegen kunnen doen. In dit wetenschappelijke artikel staat informatie voor diagnose en behandeling van POTS bij Post-Covid.
Je kan voor POTS terecht bij een cardioloog, neuroloog of internist. Maar de ene arts heeft hier meer ervaring mee dan de andere. Op DitisPOTS staat een lijst met specialisten die ervaring hebben met POTS. Ook de artsen in de expertisecentra voor post-covid hebben hier ervaring mee. Heb het hierover met je arts als je denkt dat deze zorgverleners jou verder kunnen helpen.
Lees hier meer over POTS wat je wel en niet kan doen.
MCAS
MCAS staat voor Mestcel Activatie Syndroom. Bij deze aandoening reageren de mestcellen in het lichaam overactief. Mestcellen maken deel uit van het afweersysteem en horen alleen in actie te komen bij bijvoorbeeld infecties of allergieën. Bij MCAS geven ze te snel en te veel stofjes af, zoals histamine. Dit kan veel verschillende klachten veroorzaken zoals bv huidklachten, maag-/darmklachten, klachten met de bloedsomloop zoals licht voelen in het hoofd, luchtwegklachten of vermoeidheid.
Met de juiste behandeling en aanpassingen aan leefstijl en voeding kunnen mensen met MCAS hun klachten over het algemeen redelijk onder controle houden. Het is vooral belangrijk om te weten wat voor jou de klachten opwekt en deze triggers zoveel mogelijk te voorkomen. Er zijn ook verschillende medicijnen die kunnen helpen om de klachten te verminderen, zoals bijvoorbeeld antihistaminica. Als je denkt dat je MCAS hebt, dan raden we je aan om dit met je (huis)arts te bespreken.
